TemaTyczny

Las – między przymusową pracą i ukojeniem

Mężczyźni i kobiety przydzielani są do ciężkich robót leśnych, od wyrębu drzew poprzez cięcie pni aż po pracę przy spławie. Więźniowie i specjalni osadnicy kierowani są do pracy do kołchozowych przedsiębiorstw zajmujących się eksploatacją lasów.

Przyroda i otoczenie syberyjskie stanowią nieodłączne tło życia codziennego. Sosna karłowata, którą opisywał Warłam Szałamow w Opowiadaniach kołymskich stanowi rodzaj kosodrzewiny porastającej całą tajgę. Jej dziwaczny kształt fascunuje zesłańców.

Las i jego mieszkańcy są dla zesłańców inspiracją. Podczas zesłania, Valli Arrak wykonała kilka rysunków oddających ͈syberyjskie wrażenia ”, które są ilustracją środowiska na Syberii. Dzięki rozpowszechnieniu aparatów fotograficznych w ZSRR zachowały się liczne zdjęcia zrobione przez samych zesłańców, albo jeszcze kiedy tam przebywali, albo z późniejszych podróży na Syberię. Są one świadectwem głębokich przeżyć związanych z życiem w tajdze.

Las jest wszechobecny, na zewnątrz i w domu. Zesłańcy przywiązują duże znaczenie do wystroju domostw. Kwiaty i liście przyniesione z lasu upiększają baraki. Najróżniejsze przedmioty wytwarzane są z drewna. Wielu zesłańców nabyło umiejętności rzemieślnicze, dzięki którym mogą wykorzystać do różnych celów drewno stanowiące nieograniczone zasoby.

Jak tajga naznaczyła swoim piętnem Kasimira Gendelsa

Kasimirs Gendels,  którego przydzielono do pracy prze załadunku na barki, tajga głęboko naznaczyła swoim piętnem, nawet już po  wyzwoleniu.

Pokrzywa, cudowne lekarstwo dla matki Silvy

Las jest również bezcennym źródłem ziół leczniczych. Podczas zimy 1941 r., w syberyjskim kołchozie, do którego trafiła rodzina Silvy Linarte osadnicy ciężko zachorowali z powodu zakażonej mąki. Przy nędznej opiece zdrowotnej, pokrzywa okazała się w tym przypadku skutecznym ratunkiem dla matki Silvy. 

Silva osaczona watachą wilków

Las nie tylko kryje w sobie wiele niebezpieczeństw, ale jest również miejscem potwornego strachu. Silva Linarte, której szkoła oddalona jest o prawie 30 km, pewnego razu zostaje po drodze otoczona watachą wilków.

Wilki (VE)

„Pamiętam, nasza szkoła była oddalona o 18 km. Do szkoły chodziliśmy na piechotę, oczywiście nie codziennie, ale jednak. Tak samo zimą, szliśmy przez tajgę nawet podczas zamieci śnieżnej, przy siarczystym mrozie i groźbie napotkania wilków.

Pewnego dnia, kiedy szliśmy z dziećmi litewskimi i łotewskimi niedaleko osady Uliukoł [Улюкол], nagle w dali zobaczyliśmy światełka, które jakby otaczały nas kołem. Nie wiedzieliśmy, co to może być, a jednocześnie czuliśmy, że koło wokół nas coraz bardziej się zaciska. W końcu, kiedy to koło zbliżyło się do nas, wtedy zobaczyliśmy, że to są wilki. Ogarnął nas przeraźliwy strach. Zaczęliśmy krzyczeć, ale nie po to, żeby wilki odgonić, ale dlatego, że byliśmy wystraszeni. Słysząc nasz przeraźliwy krzyk wilki zaczęły się wycofywać, to znaczy otoczające nas koło zaczęło się jakby rozszerzać, ale one i tak od razu nie odeszły. Wilki mają taki zwyczaj, że zanim odejdą, to najpierw stopniowo rozszerzają koło. 

Ale najedliśmy się wtedy strachu! "

Piękno Syberii

Naum Kleiman, któremu wydano pozwolenie na pójście do szkoły z internatem położonej 8 km od wsi, gdzie zamieszkuje jego rodzina, nagle poprzez wysokie trawy odkrywa niesamowite piękno wschodzącego słońca.

Austra i Lilija wspominają las

Podczas gdy ich mama pracuje, obydwie siostry Austra Zalcmane i Lilija Kaijone zbierają w lesie borowinę. Ze wzruszeniem wspominają wrażenia, jakie wywoływał w nich las.

Syberia : zaczarowany las i ziemia deportacji

Przestrzeń syberyjska kryje w sobie dwuznaczność, z jednej strony piękna przyroda i jednocześnie miejsce represji – tak ją definiuje Silva Linarte. Jako mała dziewczynka obserwuje swoją mamę ciągnącą pług niczym zwierzę pociągowe. Siedząc sobie na pniu drzewa kontempluje las, który tak bardzo kocha. Dlaczego to ,,najpiękniejsze miejsce  na świecie”  jest ucieleśnieniem cierpienia zesłańców ?